عصر ظهور

176-  و من خطبة له (علیه السلام)
> و فیها یعظ و یبین فضل القرآن و ینهی عن البدعة <
>عظة الناس<
انْتَفِعُوا بِبَیَانِ اللَّهِ وَ اتَّعِظُوا بِمَوَاعِظِ اللَّهِ وَ اقْبَلُوا نَصِیحَةَ اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ قَدْ أَعْذَرَ إِلَیْکُمْ بِالْجَلِیَّةِ وَ اتَّخَذَ عَلَیْکُمُ الْحُجَّةَ وَ بَیَّنَ لَکُمْ مَحَابَّهُ مِنَ الْأَعْمَالِ وَ مَکَارِهَهُ مِنْهَا لِتَتَّبِعُوا هَذِهِ وَ تَجْتَنِبُوا هَذِهِ فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه وآله) کَانَ یَقُولُ إِنَّ الْجَنَّةَ حُفَّتْ بِالْمَکَارِهِ وَ إِنَّ النَّارَ حُفَّتْ بِالشَّهَوَاتِ وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ مَا مِنْ طَاعَةِ اللَّهِ شَیْ‏ءٌ إِلَّا یَأْتِی فِی کُرْهٍ وَ مَا مِنْ مَعْصِیَةِ اللَّهِ شَیْ‏ءٌ إِلَّا یَأْتِی فِی شَهْوَةٍ فَرَحِمَ اللَّهُ امْرَأً نَزَعَ عَنْ شَهْوَتِهِ وَ قَمَعَ هَوَی نَفْسِهِ فَإِنَّ هَذِهِ النَّفْسَ أَبْعَدُ شَیْ‏ءٍ مَنْزِعاً وَ إِنَّهَا لَا تَزَالُ تَنْزِعُ إِلَی مَعْصِیَةٍ فِی هَوًی وَ اعْلَمُوا عِبَادَ اللَّهِ أَنَّ الْمُؤْمِنَ لَا یُصْبِحُ وَ لَا یُمْسِی إِلَّا وَ نَفْسُهُ ظَنُونٌ عِنْدَهُ فَلَا یَزَالُ زَارِیاً عَلَیْهَا وَ مُسْتَزِیداً لَهَا فَکُونُوا کَالسَّابِقِینَ قَبْلَکُمْ وَ الْمَاضِینَ أَمَامَکُمْ قَوَّضُوا مِنَ الدُّنْیَا تَقْوِیضَ الرَّاحِلِ وَ طَوَوْهَا طَیَّ الْمَنَازِلِ.
>فضل القرآن<
وَ اعْلَمُوا أَنَّ هَذَا الْقُرْآنَ هُوَ النَّاصِحُ الَّذِی لَا یَغُشُّ وَ الْهَادِی الَّذِی لَا یُضِلُّ وَ الْمُحَدِّثُ الَّذِی لَا یَکْذِبُ وَ مَا جَالَسَ هَذَا الْقُرْآنَ أَحَدٌ إِلَّا قَامَ عَنْهُ بِزِیَادَةٍ أَوْ نُقْصَانٍ زِیَادَةٍ فِی هُدًی أَوْ نُقْصَانٍ مِنْ عَمًی وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ لَیْسَ عَلَی أَحَدٍ بَعْدَ الْقُرْآنِ مِنْ فَاقَةٍ وَ لَا لِأَحَدٍ قَبْلَ الْقُرْآنِ مِنْ غِنًی فَاسْتَشْفُوهُ مِنْ أَدْوَائِکُمْ وَ اسْتَعِینُوا بِهِ عَلَی لَأْوَائِکُمْ فَإِنَّ فِیهِ شِفَاءً مِنْ أَکْبَرِ الدَّاءِ وَ هُوَ الْکُفْرُ وَ النِّفَاقُ وَ الْغَیُّ وَ الضَّلَالُ فَاسْأَلُوا اللَّهَ بِهِ وَ تَوَجَّهُوا إِلَیْهِ بِحُبِّهِ وَ لَا تَسْأَلُوا بِهِ خَلْقَهُ إِنَّهُ مَا تَوَجَّهَ الْعِبَادُ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی بِمِثْلِهِ وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ شَافِعٌ مُشَفَّعٌ وَ قَائِلٌ مُصَدَّقٌ وَ أَنَّهُ مَنْ شَفَعَ لَهُ الْقُرْآنُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ شُفِّعَ فِیهِ وَ مَنْ مَحَلَ بِهِ الْقُرْآنُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ صُدِّقَ عَلَیْهِ فَإِنَّهُ یُنَادِی مُنَادٍ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَلَا إِنَّ کُلَّ حَارِثٍ مُبْتَلًی فِی حَرْثِهِ وَ عَاقِبَةِ عَمَلِهِ غَیْرَ حَرَثَةِ الْقُرْآنِ فَکُونُوا مِنْ حَرَثَتِهِ وَ أَتْبَاعِهِ وَ اسْتَدِلُّوهُ عَلَی رَبِّکُمْ وَ اسْتَنْصِحُوهُ عَلَی أَنْفُسِکُمْ وَ اتَّهِمُوا عَلَیْهِ آرَاءَکُمْ وَ اسْتَغِشُّوا فِیهِ أَهْوَاءَکُمْ.
>الحث علی العمل<
الْعَمَلَ الْعَمَلَ ثُمَّ النِّهَایَةَ النِّهَایَةَ وَ الِاسْتِقَامَةَ الِاسْتِقَامَةَ ثُمَّ الصَّبْرَ الصَّبْرَ وَ الْوَرَعَ الْوَرَعَ إِنَّ لَکُمْ نِهَایَةً فَانْتَهُوا إِلَی نِهَایَتِکُمْ وَ إِنَّ لَکُمْ عَلَماً فَاهْتَدُوا بِعَلَمِکُمْ وَ إِنَّ لِلْإِسْلَامِ غَایَةً فَانْتَهُوا إِلَی غَایَتِهِ وَ اخْرُجُوا إِلَی اللَّهِ بِمَا افْتَرَضَ عَلَیْکُمْ مِنْ حَقِّهِ وَ بَیَّنَ لَکُمْ مِنْ وَظَائِفِهِ أَنَا شَاهِدٌ لَکُمْ وَ حَجِیجٌ یَوْمَ الْقِیَامَةِ عَنْکُمْ.
>نصائح للناس<
أَلَا وَ إِنَّ الْقَدَرَ السَّابِقَ قَدْ وَقَعَ وَ الْقَضَاءَ الْمَاضِیَ قَدْ تَوَرَّدَ وَ إِنِّی مُتَکَلِّمٌ بِعِدَةِ اللَّهِ وَ حُجَّتِهِ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی إِنَّ الَّذِینَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلائِکَةُ أَلَّا تَخافُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ وَ قَدْ قُلْتُمْ رَبُّنَا اللَّهُ فَاسْتَقِیمُوا عَلَی کِتَابِهِ وَ عَلَی مِنْهَاجِ أَمْرِهِ وَ عَلَی الطَّرِیقَةِ الصَّالِحَةِ مِنْ عِبَادَتِهِ ثُمَّ لَا تَمْرُقُوا مِنْهَا وَ لَا تَبْتَدِعُوا فِیهَا وَ لَا تُخَالِفُوا عَنْهَا فَإِنَّ أَهْلَ الْمُرُوقِ مُنْقَطَعٌ بِهِمْ عِنْدَ اللَّهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ ثُمَّ إِیَّاکُمْ وَ تَهْزِیعَ الْأَخْلَاقِ وَ تَصْرِیفَهَا وَ اجْعَلُوا اللِّسَانَ وَاحِداً وَ لْیَخْزُنِ الرَّجُلُ لِسَانَهُ فَإِنَّ هَذَا اللِّسَانَ جَمُوحٌ بِصَاحِبِهِ وَ اللَّهِ مَا أَرَی عَبْداً یَتَّقِی تَقْوَی تَنْفَعُهُ حَتَّی یَخْزُنَ لِسَانَهُ وَ إِنَّ لِسَانَ الْمُؤْمِنِ مِنْ وَرَاءِ قَلْبِهِ وَ إِنَّ قَلْبَ الْمُنَافِقِ مِنْ وَرَاءِ لِسَانِهِ لِأَنَّ الْمُؤْمِنَ إِذَا أَرَادَ أَنْ یَتَکَلَّمَ بِکَلَامٍ تَدَبَّرَهُ فِی نَفْسِهِ فَإِنْ کَانَ خَیْراً أَبْدَاهُ وَ إِنْ کَانَ شَرّاً وَارَاهُ وَ إِنَّ الْمُنَافِقَ یَتَکَلَّمُ بِمَا أَتَی عَلَی لِسَانِهِ لَا یَدْرِی مَا ذَا لَهُ وَ مَا ذَا عَلَیْهِ وَ لَقَدْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وآله) لَا یَسْتَقِیمُ إِیمَانُ عَبْدٍ حَتَّی یَسْتَقِیمَ قَلْبُهُ وَ لَا یَسْتَقِیمُ قَلْبُهُ حَتَّی یَسْتَقِیمَ لِسَانُهُ فَمَنِ اسْتَطَاعَ مِنْکُمْ أَنْ یَلْقَی اللَّهَ تَعَالَی وَ هُوَ نَقِیُّ الرَّاحَةِ مِنْ دِمَاءِ الْمُسْلِمِینَ وَ أَمْوَالِهِمْ سَلِیمُ اللِّسَانِ مِنْ أَعْرَاضِهِمْ فَلْیَفْعَلْ.
>تحریم البدع<
وَ اعْلَمُوا عِبَادَ اللَّهِ أَنَّ الْمُؤْمِنَ یَسْتَحِلُّ الْعَامَ مَا اسْتَحَلَّ عَاماً أَوَّلَ وَ یُحَرِّمُ الْعَامَ مَا حَرَّمَ عَاماً أَوَّلَ وَ أَنَّ مَا أَحْدَثَ النَّاسُ لَا یُحِلُّ لَکُمْ شَیْئاً مِمَّا حُرِّمَ عَلَیْکُمْ وَ لَکِنَّ الْحَلَالَ مَا أَحَلَّ اللَّهُ وَ الْحَرَامَ مَا حَرَّمَ اللَّهُ فَقَدْ جَرَّبْتُمُ الْأُمُورَ وَ ضَرَّسْتُمُوهَا وَ وُعِظْتُمْ بِمَنْ کَانَ قَبْلَکُمْ وَ ضُرِبَتِ الْأَمْثَالُ لَکُمْ وَ دُعِیتُمْ إِلَی الْأَمْرِ الْوَاضِحِ فَلَا یَصَمُّ عَنْ ذَلِکَ إِلَّا أَصَمُّ وَ لَا یَعْمَی عَنْ ذَلِکَ إِلَّا أَعْمَی وَ مَنْ لَمْ یَنْفَعْهُ اللَّهُ بِالْبَلَاءِ وَ التَّجَارِبِ لَمْ یَنْتَفِعْ بِشَیْ‏ءٍ مِنَ الْعِظَةِ وَ أَتَاهُ التَّقْصِیرُ مِنْ أَمَامِهِ حَتَّی یَعْرِفَ مَا أَنْکَرَ وَ یُنْکِرَ مَا عَرَفَ وَ إِنَّمَا النَّاسُ رَجُلَانِ مُتَّبِعٌ شِرْعَةً وَ مُبْتَدِعٌ بِدْعَةً لَیْسَ مَعَهُ مِنَ اللَّهِ سُبْحَانَهُ بُرْهَانُ سُنَّةٍ وَ لَا ضِیَاءُ حُجَّةٍ.
>القرآن<
وَ إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ لَمْ یَعِظْ أَحَداً بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْآنِ فَإِنَّهُ حَبْلُ اللَّهِ الْمَتِینُ وَ سَبَبُهُ الْأَمِینُ وَ فِیهِ رَبِیعُ الْقَلْبِ وَ یَنَابِیعُ الْعِلْمِ وَ مَا لِلْقَلْبِ جِلَاءٌ غَیْرُهُ مَعَ أَنَّهُ قَدْ ذَهَبَ الْمُتَذَکِّرُونَ وَ بَقِیَ النَّاسُونَ أَوِ الْمُتَنَاسُونَ فَإِذَا رَأَیْتُمْ خَیْراً فَأَعِینُوا عَلَیْهِ وَ إِذَا رَأَیْتُمْ شَرّاً فَاذْهَبُوا عَنْهُ فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه وآله) کَانَ یَقُولُ یَا ابْنَ آدَمَ اعْمَلِ الْخَیْرَ وَ دَعِ الشَّرَّ فَإِذَا أَنْتَ جَوَادٌ قَاصِدٌ.
>انواع الظلم<
أَلَا وَ إِنَّ الظُّلْمَ ثَلَاثَةٌ فَظُلْمٌ لَا یُغْفَرُ وَ ظُلْمٌ لَا یُتْرَکُ وَ ظُلْمٌ مَغْفُورٌ لَا یُطْلَبُ فَأَمَّا الظُّلْمُ الَّذِی لَا یُغْفَرُ فَالشِّرْکُ بِاللَّهِ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی إِنَّ اللَّهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَ أَمَّا الظُّلْمُ الَّذِی یُغْفَرُ فَظُلْمُ الْعَبْدِ نَفْسَهُ عِنْدَ بَعْضِ الْهَنَاتِ وَ أَمَّا الظُّلْمُ الَّذِی لَا یُتْرَکُ فَظُلْمُ الْعِبَادِ بَعْضِهِمْ بَعْضاً الْقِصَاصُ هُنَاکَ شَدِیدٌ لَیْسَ هُوَ جَرْحاً بِاْلمُدَی وَ لَا ضَرْباً بِالسِّیَاطِ وَ لَکِنَّهُ مَا یُسْتَصْغَرُ ذَلِکَ مَعَهُ فَإِیَّاکُمْ وَ التَّلَوُّنَ فِی دِینِ اللَّهِ فَإِنَّ جَمَاعَةً فِیمَا تَکْرَهُونَ مِنَ الْحَقِّ خَیْرٌ مِنْ فُرْقَةٍ فِیمَا تُحِبُّونَ مِنَ الْبَاطِلِ وَ إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ لَمْ یُعْطِ أَحَداً بِفُرْقَةٍ خَیْراً مِمَّنْ مَضَی وَ لَا مِمَّنْ بَقِیَ.
>وم الطاعة<
یَا أَیُّهَا النَّاسُ طُوبَی لِمَنْ شَغَلَهُ عَیْبُهُ عَنْ عُیُوبِ النَّاسِ وَ طُوبَی لِمَنْ لَزِمَ بَیْتَهُ وَ أَکَلَ قُوتَهُ وَ اشْتَغَلَ بِطَاعَةِ رَبِّهِ وَ بَکَی عَلَی خَطِیئَتِهِ فَکَانَ مِنْ نَفْسِهِ فِی شُغُلٍ وَ النَّاسُ مِنْهُ فِی رَاحَةٍ.

خطبه 176-پند گرفتن از سخن خدا 
ضرورت اطاعت از دستورات الهی 
مردم! از آنچه خداوند بیان داشته بهره گیرید، و از پند و اندرزهای خدا پند پذیرید، و نصیحتهای او را قبول کنید، زیرا خداوند با دلیلهای روشن راه عذر را به روی شما بسته، و حجت را بر شما تمام کرده است. و اعمالی که دوست دارد بیان فرموده، و از آنچه کراهت دارد معرفی کرد، تا از خوبیها پیروی و از بدیها دوری گزینید، همانا رسول خدا (ص) همواره می فرمود: (گرداگرد بهشت را دشواریها (مکاره) و گرداگرد آتش جهنم را هوسها و شهوات گرفته است.) آگاه باشید! چیزی از طاعت خدا نیست جز آن که با کراهت انجام می گیرد و چیزی از معصیت خدا نیست جز اینکه با میل و رغبت عمل می شود، پس رحمت خداوند بر کسی که شهوت خود را مغلوب و هوای نفس را سرکوب کند، زیرا کار مشکل، باز داشتن نفس از شهوت بوده که پیوسته خواهان نافرمانی و معصیت است. بندگان خدا! بدانید که انسان باایمان، شب را به روز، و روز را به شب نمی رساند جز آنکه نفس خویش را متهم می داند، همواره نفس را سرزنش می کند، و گناهکارش می شمارد، پس در دنیا چونان پیشینیان صالح خود باشید، که در پیش روی شما درگذشتند و همانند مسافران، خیمه خویش را از جا درآورند و به راه خو 
د رفتند. ویژگیهای قرآن آگاه باشید! همانا این قرآن پنددهنده ای است که نمی فریبد، و هدایت کننده ای است که گمراه نمی سازد، و سخنگویی که هرگز دروغ نمی گوید. کسی با قرآن همنشین نشد مگر آنکه بر او افزود یا از او کاست، افزودن در هدایت و کاهش از کوردلی و گمراهی. آگاه باشید کسی با داشتن قرآن، نیازی ندارد، و بدون قرآن بی نیاز نخواهد بود، پس درمان خود را از قرآن بخواهید، و در سختیها از قرآن یاری بطلبید، که در قرآن درمان بزرگترین بیماریها یعنی کفر و نفاق و سرکشی و گمراهی است، پس به وسیله قرآن خواسته های خود را از خدا بخواهید، و با دوستی قرآن بخدا روی آورید، و به وسیله قرآن از خلق خدا چیزی نخواهید، زیرا وسیله ای برای تقرب بندگان بخدا، بهتر از قرآن وجود ندارد. آگاه باشید، که شفاعت قرآن پذیرفته شده، و سخنش تصدیق می گردد، آن کس که در قیامت، قرآن شفاعتش کند بخشوده می شود، و آن کس که قرآن از او شکایت کند محکوم است، در روز قیامت ندادهنده ای بانگ می زند که: (آگاه باشید امروز هر کس گرفتار بذری است که کاشته و عملی است که انجام داده، جز اعمال منطبق با قرآن.) پس شما در شمار عمل کنندگان به قرآن باشید، از قرآن پیروی کنید، با قرآن خد 
ا را بشناسید، و خویشتن را با قرآن اندرز دهید، و رای و نظر خود را برابر قرآن متهم کنید، و خواسته های خود را با قرآن نادرست بشمارید. 
تشویق به اعمال نیکو عمل صالح! عمل صالح! سپس آینده نگری! آینده نگری! و استقامت! استقامت! آنگاه، بردباری! بردباری! و پرهیزکاری! پرهیزکاری! برای هر کدام از شما عاقبت و پایان مهلتی تعیین شده، با نیکوکاری بدانجا برسید، و همانا پرچم هدایتی برای شما برافراشتند، با آن هدایت شوید، و برای اسلام نیز هدف و نتیجه ای است به آن دسترسی پیدا کنید، و با انجام واجبات، حقوق الهی را ادا کنید، که وظائف شما را آشکارا بیان کرده و من گواه اعمال شما بوده و در روز قیامت از شما دفاع می کنم و به سود شما گواهی می دهم. 
آگاه باشید! آنچه از پیش مقررشده بود، به وقوع پیوست، و خواسته های گذشته الهی انجام شد، و همانا من با تکیه به وعده های الهی و براهین روشن او سخن می گویم که فرمود: (کسانی که گفتند پروردگار ما خداست، سپس استقامت ورزیدند، فرشتگان بر آنها فرود می آیند و می گویند، نترسید و محزون نباشید که بشارت باد بر شما بهشتی که به شما وعده داده اند.) و همانا شما گفتید: که پروردگار ما خداست، پس در عمل به دستورات قرآن خدا، و در ادامه راهی که فرمان داد، و بر روش درست پرستش بندگان او، استقامت داشته باشید. و پایدار مانید، و از دستورات خدا سرپیچی نکنید، و در آن بدعتگذار مباشید، و از آن منحرف نگردید، زیرا خارج شوندگان از دستورات الهی در روز قیامت از رحمت خدا دورند. ضرورت کنترل زبان سپس مواظب باشید که اخلاق نیکو را در هم نشکنید و به رفتار ناپسند مبدل نسازید، زبان و دل را هماهنگ کنید، مرد باید زبانش را حفظ کند، زیرا همانا این زبان سرکش، صاحب خود را به هلاکت می اندازد، بخدا سوگند! پرهیزگاری را ندیده ام که تقوی برای او سودمند باشد مگر آنکه زبان خویش را حفظ کرده بود، و همانا زبان مومن در پس قلب او، و قلب منافق از پس زبان اوست. 
زیرا مومن هرگاه بخواهد سخنی گوید، نخست می اندیشد، اگر نیک بود اظهار می دارد، و چنانچه ناپسند است پنهانش می کند، در صورتیکه منافق آنچه بر زبانش آمد می گوید، و نمی داند چه به سود او، و چه حرفی بر ضرر اوست؟ و پیامبر اسلام (ص) فرمود: (ایمان بنده ای استوار نگردد تا دل او استوار شود، و دل استوار نشود تا زبان استوار گردد) پس هر کس از شما بتواند خدا را در حالی ملاقات کند که دستش از خون و اموال مسلمانان پاک، و زبانش از عرض و آبروی مردم سالم ماند باید چنین کند. 
پرهیز از بدعتها ای بندگان خدا! آگاه باشید مومن کسی است که حلال خدا را هم اکنون حلال، و حرام خدا را هم اکنون حرام بشمارد و آنچه را مردم با بدعتها تغییر دادند چیزی از حرام را حلال نمی کند، زیرا حلال همان است که خدا حلال کرده و حرام همان چیزی است که خدا حرام شمرده است. پس شما در امور و حوادث روزگار تجربه آموختید و از تاریخ گذشتگان پند گرفتید، مثلها برای شما زده اند، و به امری آشکار دعوت شده اید، جز ناشنوایان کسی ادعای نشنیدن حق را ندارد، و جز کوران و کوردلان کسی ادعای ندیدن واقعیتها نمی کند، آن کس که از آزمایشها و تجربه های خدادادی سودی نبرد از هیچ پند و اندرزی سود نخواهد برد و کوته فکری دامنگیر او خواهد شد تا آنجا که بد را خوب، و خوب را بد می نگرد، و همانا مردم دو دسته اند، گروهی پیرو شریعت و دین، و برخی بدعت گذارند که از طرف خدا دلیلی از سنت پیامبر، و نوری از براهین حق ندارند. ویژگیهای قرآن همانا خداوند سبحان! کسی را به چیزی چون قرآن پند نداده است، که قرآن ریسمان استوار خدا، و وسیله ایمنی بخش است، در قرآن بهار دل، و چشمه های دانش است، برای قلب جلائی جز قرآن نتوان یافت، بخصوص در جامعه ای که بیدار 
دلان در گذشته و غافلان و تغافل کنندگان حضور دارند. پس هرجا کار نیکی دیدید یاری کنید، و هرگاه چیز بد و ناروایی مشاهده کردید دوری گزینید، زیرا پیامبر اسلام (ص) همواره می فرمود: (ای فرزند آدم، کار نیک را انجام ده، و کار بد را واگذار، اگر چنین کنی در راه راست الهی قرار خواهی داشت.) 
اقسام ظلم و ستم آگاه باشید که ظلم بر سه قسم است، ظلمی که نابخشودنی است، و ظلمی که بدون مجازات نمی ماند، و ظلمی که بخشودنی و جبران شدنی است. اما ظلمی که نابخشودنی است، شرک به خدای سبحان است که فرمود: (خداوند هیچگاه از شرک به خود درنمی گذرد.) و اما ظلمی که بخشودنی است، ستمی که بنده با گناهان بر خویشتن روا داشته است، و ظلمی که بدون مجازات نیست، ستمگری بعضی از بندگان بر بعض دیگر است که قصاص در آنجا سخت است، مجروح کردن با کارد، یا تازیانه زدن نیست بلکه اینها در برابرش کوچک است، پس مبادا در دین دورویی ورزید، که همبستگی و وحدت در راه حق گرچه (کراهت داشته باشید) از پراکندگی در راه باطل (گرچه مورد علاقه شما باشد) بهتر است. زیرا خداوند سبحان نه به گذشتگان و نه آیندگان چیزی را با تفرقه عطا نفرموده است. ضرورت خودسازی ای مردم! خوشا به حال کسی که عیب شناسی نفس، او را از عیبجویی دیگران باز دارد، و خوشا به حال کسی که به خانه و خانواده خود پردازد، و غذای حلال خود را بخورد، و به اطاعت پروردگار مشغول باشد، و بر خطاهای خویش بگرید، همواره به خویشتن خویش مشغول و مردم از او در امان باشند.
 

٢١٦»کُتِبَ‌ عَلَیْکُمُ‌ الْقِتالُ‌ وَ هُوَ کُرْهٌ‌ لَکُمْ‌ وَ عَسى‌ أَنْ‌ تَکْرَهُوا شَیْئاً وَ هُوَ خَیْرٌ لَکُمْ‌ وَ عَسى‌ أَنْ‌ تُحِبُّوا شَیْئاً وَ هُوَ شَرٌّ لَکُمْ‌ وَ اللّهُ‌ یَعْلَمُ‌ وَ أَنْتُمْ‌ لا تَعْلَمُونَ‌ 
جهاد بر شما مقرّر شد،در حالى که براى شما ناخوشایند است و چه‌بسا چیزى را ناخوش دارید،در حالى که خیر شما در آن است و چه‌بسا چیزى را دوست دارید،در حالى که ضرر و شرّ شما در آن است.و خداوند (صلاح شما را)مى‌داند و شما نمى‌دانید. 
نکته‌ها: 
کلمهکُره»به مشقّتى گفته مى‌شود که انسان از درون خود احساس کند،مانند ترس از جنگ.وکَره»به مشقتى گویند که از خارج به انسان تحمیل شود،مانند حکم اجبارى در آیه‌ى اِئْتِیا طَوْعاً أَوْ کَرْهاً قالَتا أَتَیْنا طائِعِینَ‌» ١به آسمان‌ها و زمین گفتیم:یا با رغبت بیایید یا با اکراه،گفتند:ما با رغبت مى‌آییم. 
آیه قبل مربوط‍‌ به مال دادن بود و این آیه مربوط‍‌ به جان دادن است. 
اکراه از جنگ،یا به خاطر روحیّه‌ى رفاه‌طلبى است و یا به جهت انسان دوستى و رحم به دیگران و یا بخاطر عدم توازن قوا و برترى دشمن است.قرآن مى‌فرماید:شما آثار و نتایج جهاد را نمى‌دانید و فقط‍‌ به زیان‌هاى مادّى و ظاهرى آن توجّه مى‌کنید،در حالى که خداوند از اسرار و آثار امروز و فرداى کارها در ابعاد مختلفش آگاه است. 
جنگ با همه‌ى سختى‌هایى که دارد،آثار مثبت و فوایدى نیز دارد.از جمله: 
الف:توان رزمى بالا مى‌رود. 
ب:دشمن جسور نمى‌شود. ج:روح تعهّد و ایثار در افراد جامعه بوجود مى‌آید. 
د:قدرت و عزت اسلام و مسلمانان در دنیا مطرح مى‌شود. 
ه‍‌:امدادهاى غیبى سرازیر مى‌گردد. 
و:روحیّه‌ى استمداد از خدا پیدا مى‌شود. 
ز:اجر و پاداش الهى بدست مى‌آید. 
ح:روحیّه‌ى ابداع و اختراع و ابتکار بوجود مى‌آید. 
جهاد در ادیان دیگر 
برخلاف تبلیغاتى که دنیا براى صلح و علیه خشونت دارد،مسئله جهاد در راه دین،در تمام ادیان آسمانى بوده و یک ضرورت حتمى است. 
در تورات مى‌خوانیم: 
*ساکنان شهر را بدم شمشیر بکش و اموالشان را جمع نماى. ١
*همگى ایشان را هلاک ساز و ترحّم منما. ٢
*چون براى مقاتله بیرون روى و دشمن را زیاد بینى،نترس. ٣
*برادر و دوست و همسایه خود را بکشد تا کفّاره گوساله‌پرستى باشد. ٤
*موسى جمعیّتى را به‌سوى جنگ حرکت داد و مقاتله مهمّى صورت گرفت. ٥
در انجیل متى‌ آمده است: 
*گمان مبرید که آمده‌ام تا سلامتى بر زمین بگذارم،نیامده‌ام تا سلامتى بگذارم،بلکه شمشیر را. ٦
*هرکه جان خود را دریابد(و به جنگ نیاید)آن را هلاک سازد و هرکه جان خود را به خاطر من هلاک کرد آن را خواهد یافت. ٧در انجیل لوقا مى‌خوانیم: 
*دشمنان را که نخواستند من بر ایشان حکمرانى کنم،در اینجا حاضر ساخته،پیش من به قتل رسانید. ١
*هرکس شمشیر ندارد،جامه خود را فروخته آن را بخرد. ٢
در قرآن نیز در سوره‌هاى آل عمران، ٣مائده ٤و بقره ٥از وجود جنگ و جهاد در ادیان گذشته،سخن به میان آمده است. 
پیام‌ها: 
١-ملاک خیر و شر،آسانى و سختى و یا تمایلات شخصى نیست،بلکه مصالح واقعى ملاک است و نباید به پیشداورى خود تکیه کنیم. عَسى‌ أَنْ‌ تَکْرَهُوا شَیْئاً وَ هُوَ خَیْرٌ لَکُمْ‌» 
٢-کراهت و محبّت نفسانى،نشانه‌ى خیر و شرّ واقعى نیست. تَکْرَهُوا. وَ هُوَ خَیْرٌ لَکُمْ‌. تُحِبُّوا. وَ هُوَ شَرٌّ لَکُمْ‌» 
٣-جنگ و جهاد در راه دین،مایه‌ى خیر است. کُتِبَ‌ عَلَیْکُمُ‌ الْقِتالُ‌. وَ هُوَ خَیْرٌ لَکُمْ‌» 
٤-تسلیم فرمان خدایى باشیم که براساس علم بى‌نهایت به ما دستور مى‌دهد، گرچه ما دلیل آن را ندانیم. وَ اللّهُ‌ یَعْلَمُ‌ وَ أَنْتُمْ‌ لا تَعْلَمُونَ‌» 

#حدیث_مهدوی
 

امام صادق(ع)

اما و الله لیغیبن عنکم مهدیکم، حتی یقول الجاهل منکم: ما لله فی آل محمد حاجة، ثم یقبل کالشهاب الثاقب، فیملأها عدلا و قسطا کما ملئت جورا و ظلما».

به خدا سوگند مهدی شما از دیدگان شما پنهان می شود، افراد خیره سر گویند: خداوند نیازی به آل محمد (صلی الله علیه وآله وسلم) ندارد، آنگاه چون شهاب ثاقب» (ستاره ی درخشان) ظاهر می شود و زمین را پر از عدل و داد کند، آنچنانکه پر از جور و ستم شده باشد».

بحارالانوار/ ج51/ ص145

175-  من خطبة له (علیه السلام)
> فی الموعظة و بیان قرباه من رسول اللّه <
أَیُّهَا النَّاسُ غَیْرُ الْمَغْفُولِ عَنْهُمْ وَ التَّارِکُونَ الْمَأْخُوذُ مِنْهُمْ مَا لِی أَرَاکُمْ عَنِ اللَّهِ ذَاهِبِینَ وَ إِلَی غَیْرِهِ رَاغِبِینَ کَأَنَّکُمْ نَعَمٌ أَرَاحَ بِهَا سَائِمٌ إِلَی مَرْعًی وَبِیٍّ وَ مَشْرَبٍ دَوِیٍّ وَ إِنَّمَا هِیَ کَالْمَعْلُوفَةِ لِلْمُدَی لَا تَعْرِفُ مَا ذَا یُرَادُ بِهَا إِذَا أُحْسِنَ إِلَیْهَا تَحْسَبُ یَوْمَهَا دَهْرَهَا وَ شِبَعَهَا أَمْرَهَا وَ اللَّهِ لَوْ شِئْتُ أَنْ أُخْبِرَ کُلَّ رَجُلٍ مِنْکُمْ بِمَخْرَجِهِ وَ مَوْلِجِهِ وَ جَمِیعِ شَأْنِهِ لَفَعَلْتُ وَ لَکِنْ أَخَافُ أَنْ تَکْفُرُوا فِیَّ بِرَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه وآله) أَلَا وَ إِنِّی مُفْضِیهِ إِلَی الْخَاصَّةِ مِمَّنْ یُؤْمَنُ ذَلِکَ مِنْهُ وَ الَّذِی بَعَثَهُ بِالْحَقِّ وَ اصْطَفَاهُ عَلَی الْخَلْقِ مَا أَنْطِقُ إِلَّا صَادِقاً وَ قَدْ عَهِدَ إِلَیَّ بِذَلِکَ کُلِّهِ وَ بِمَهْلِکِ مَنْ یَهْلِکُ وَ مَنْجَی مَنْ یَنْجُو وَ مَآلِ هَذَا الْأَمْرِ وَ مَا أَبْقَی شَیْئاً یَمُرُّ عَلَی رَأْسِی إِلَّا أَفْرَغَهُ فِی أُذُنَیَّ وَ أَفْضَی بِهِ إِلَیَّ أَیُّهَا النَّاسُ إِنِّی وَ اللَّهِ مَا أَحُثُّکُمْ عَلَی طَاعَةٍ إِلَّا وَ أَسْبِقُکُمْ إِلَیْهَا وَ لَا أَنْهَاکُمْ عَنْ مَعْصِیَةٍ إِلَّا وَ أَتَنَاهَی قَبْلَکُمْ عَنْهَا.
 

خطبه 175-موعظه یاران 
نکوهش غافلان 
ای بی خبرانی که آنی مورد غفلت نیستید، و ای ترک کنندگان فرامین الهی که از تمامی کارهایتان بازخواست می شوید، شما را چه شده است که از خدای خود رویگردان و به غیر او گرایش دارید؟ چونان چارپایانی مانید که چوپان آنها را در بیابانی وباخیز، و آبهایی بیماری زا رها کرده است. گوسفندان پروار را می مانید که برای کارد قصاب آماده اند. ولی خودشان نمی دانند! چه آنکه هرگاه به گوسفندان با مقداری علف نیکی کنند یک روز خود را یک عمر پندارند، و زندگی را در سیر شدن شکمها می نگرند. علوم بی پایان امام (ع) سوگند بخدا! اگر بخواهم می توانم هر کدام شما را آغاز و پایان کارش، و از تمام شئون زندگی، آگاه سازم، اما از آن می ترسم که با اینگونه خبرها نسبت به رسول خدا (ص) کافر شوید. آگاه باشید! که من این اسرار گرانبها را به یاران رازدار و مورد اطمینان خود می سپارم، سوگند بخدایی که محمد (ص) را به حق برانگیخت، و او را برگزید، جز به راستی سخن نگویم، پیامبر اسلام (ص) همه اطلاعات را به من سپرده است، و از محل هلاکت آن کس که هلاک می شود، و جای نجات کس که نجات می یابد، و پایان این حکومت، همه را به من خبر داده و مرا آگاهانده است 
. هیچ حادثه ای بر من نگذشت جز آنکه در گوشم نجوا کرد، و مرا مطلع ساخت. ویژگیهای امام علی (ع) ای مردم! سوگند بخدا! من شما را به هیچ طاعتی وادار نمی کنم مگر آنکه پیش از آن خود عمل کرده ام، و از معصیتی شما را باز نمی دارم جز آنکه پیش از آن ترک گفته ام.
 

٢١٥»یَسْئَلُونَکَ‌ ما ذا یُنْفِقُونَ‌ قُلْ‌ ما أَنْفَقْتُمْ‌ مِنْ‌ خَیْرٍ فَلِلْوالِدَیْنِ‌ وَ الْأَقْرَبِینَ‌ وَ الْیَتامى‌ وَ الْمَساکِینِ‌ وَ ابْنِ‌ السَّبِیلِ‌ وَ ما تَفْعَلُوا مِنْ‌ خَیْرٍ فَإِنَّ‌ اللّهَ‌ بِهِ‌ عَلِیمٌ‌ 
از تو مى‌پرسند چه چیز انفاق کنند؟بگو:هر مالى که(مى‌خواهید)انفاق کنید،براى پدر و مادر و نزدیکان و یتیمان و مستمندان و درراه‌ماندگان باشد.و(بدانید)هر کار خیرى که انجام دهید،همانا خداوند به آن آگاه است. 
نکته‌ها: 
در این آیه دو بار کلمهخیر»به کار رفته است:یکى انفاق خیر؛ أَنْفَقْتُمْ‌ مِنْ‌ خَیْرٍ» و دیگرى کار خیر؛ تَفْعَلُوا مِنْ‌ خَیْرٍ» تا بگوید افراد بى‌پول نیز مى‌توانند با عمل و کار خود،به خیر برسند. 
در حدیث مى‌خوانیم:لا صدقة و ذو رحم محتاج» ١در صورت نیازمندى بستگان،نوبت صدقه به دیگران نمى‌رسد. 
در انفاق،رعایت اهمّ‌ و مهمّ‌،اطلاع کامل و موازین عاطفى مورد نظر است. 
انفاق پنج گونه است: ٢
١.انفاق واجب.مانند زکات،خمس،کفّارات،فدیه و نفقه زندگى که برعهده مرد است. ٢.انفاق مستحبّ‌.مانند کمک به مستمندان،یتیمان و هدیه به دوستان. 
٣.انفاق حرام.مانند انفاق با مال غصبى یا در راه گناه. 
٤.انفاق مکروه.مانند انفاق به دیگران با وجود مستحقّ‌ در خویشان،که ثوابش کمتر است. 
٥.انفاق مباح.مانند انفاق به دیگران براى توسعه زندگى.زیرا انفاق براى رفع فقر،واجب یا مستحبّ‌ است. 
پیام‌ها: 
١-نوع انفاق و مورد و راه آن را باید از مکتب وحى آموخت.یسألونک» 
امام سجاد علیه السلام در دعاى مکارم الاخلاق از خداوند مى‌خواهد که او را در انفاق کردن هدایت کند.و أصب بى سبیل الهدایة للبر فیما انفق منه» 
٢-سؤال مردم،زمینه‌ى نزول پاسخ از طرف خداوند است. یَسْئَلُونَکَ‌. قُلْ‌» 
٣-انفاق،شامل کارهاى کوچک و بزرگ مى‌شود.من خیر» 
٤-مال و دارایى دنیا،در دست افراد با ایمان،مایه‌ى خیر است.من خیر» 
٥-انفاق باید از چیزهاى خوب و مرغوب باشد.من خیر» 
٦-انفاق،تنها در امور مالى نیست،هر نفع و بهره‌اى را در برمى گیرد.من خیر» 
٧-بهترین مورد انفاق،والدین و بستگان هستند. فَلِلْوالِدَیْنِ‌ وَ الْأَقْرَبِینَ‌.» 
٨-انفاق به خویشان،مایه‌ى استحکام پیوندهاى خانوادگى،و انفاق به دیگران، سبب جبران کمبودهاى مالى و عاطفى نیازمندان و برطرف نمودن اختلاف طبقاتى است. فَلِلْوالِدَیْنِ‌ وَ الْأَقْرَبِینَ‌ وَ الْیَتامى‌ وَ الْمَساکِینِ‌ وَ ابْنِ‌ السَّبِیلِ‌» 
٩-حکیم کسى است که در پاسخ،به چیزى اشاره کند که سؤال‌کننده از آن غافل است.در آیه از جنس انفاق سؤال شد،خداوند مورد را معیّن نمود. ما ذا یُنْفِقُونَ‌. فَلِلْوالِدَیْنِ‌.» 
١٠-اسلام،به طبقه‌ى محروم توجّه خاصّى دارد. اَلْمَساکِینِ‌» 
١١-عمل صالح،هرگز ضایع نمى‌شود.خواه آشکار صورت گیرد یا مخفیانه،کم باشد یا زیاد. فَإِنَّ‌ اللّهَ‌ بِهِ‌ عَلِیمٌ‌» ١٢-ایمان به آگاهى خداوند از عمل ما،بهترین تشویق است. فَإِنَّ‌ اللّهَ‌ بِهِ‌ عَلِیمٌ‌» 

#حدیث_مهدوی
 

امام صادق(ع)

لا بد لنار من آذربیجان لا یقیم لها شی ء، فاذا کان ذلک فوا احلااس بیوبکم و البدوا ما لبدنا، فاذا تحرک متحرکنا فاسعوا الیه و لو حبوا، و الله لکأنی انظر الیه بین الرکن و المقام، یبایع الناس علی کتاب جدید، علی العرب شدید. و قال: ویل لطغاة العرب من امر قد اقترب».

- به ناگزیر آتشی از آذربایجان شعله ور خواهد شد که هیچ قدرتی در برابر آن یارای مقاومت نخواهد داشت. چون این آتش زبانه کشید، گلیم خانه ی خود شوید و تا ما نجنبیده ایم شما نیز از جای خود حرکت نکنید، هنگامی که نهضت کننده ی ما حرکت کند به سوی او بشتابید و لو با سینه خیز رفتن. به خدا سوگند، گویی او را با چشم خود می بینم که در میان رکن و مقام ایستاده، از مردم برای کتابی تازه بیعت می گیرد. - آنگاه فرمود-: وای بر طاغوت‌های عرب از حادثه ای که نزدیک شده است».

اثباة الهدة/ ج3/ ص536این روایت نشان می‌دهد در آخرامان فتنه ای (شورش یا شورش‌هایی) در آذربایجان بر پا می‌شود که شیعیان نباید در آن شرکت کنند، عبارت در خانه نشستن» نشان از آن دارد نکته مقابل آن به خیابان ریختن» مطلوب اهل بیت نیست.

174-  و من کلام له (علیه السلام)
> فی معنی طلحة بن عبید الله و قد قاله حین بلغه خروج طلحة و ابیر إلی البصرة لقتاله <
قَدْ کُنْتُ وَ مَا أُهَدَّدُ بِالْحَرْبِ وَ لَا أُرَهَّبُ بِالضَّرْبِ وَ أَنَا عَلَی مَا قَدْ وَعَدَنِی رَبِّی مِنَ النَّصْرِ وَ اللَّهِ مَا اسْتَعْجَلَ مُتَجَرِّداً لِلطَّلَبِ بِدَمِ عُثْمَانَ إِلَّا خَوْفاً مِنْ أَنْ یُطَالَبَ بِدَمِهِ لِأَنَّهُ مَظِنَّتُهُ وَ لَمْ یَکُنْ فِی الْقَوْمِ أَحْرَصُ عَلَیْهِ مِنْهُ فَأَرَادَ أَنْ یُغَالِطَ بِمَا أَجْلَبَ فِیهِ لِیَلْتَبِسَ الْأَمْرُ وَ یَقَعَ الشَّکُّ. وَ وَ اللَّهِ مَا صَنَعَ فِی أَمْرِ عُثْمَانَ وَاحِدَةً مِنْ ثَلَاثٍ لَئِنْ کَانَ ابْنُ عَفَّانَ ظَالِماً کَمَا کَانَ یَزْعُمُ لَقَدْ کَانَ یَنْبَغِی لَهُ أَنْ یُوَازِرَ قَاتِلِیهِ وَ أَنْ یُنَابِذَ نَاصِرِیهِ. وَ لَئِنْ کَانَ مَظْلُوماً لَقَدْ کَانَ یَنْبَغِی لَهُ أَنْ یَکُونَ مِنَ الْمُنَهْنِهِینَ عَنْهُ وَ الْمُعَذِّرِینَ فِیهِ وَ لَئِنْ کَانَ فِی شَکٍّ مِنَ الْخَصْلَتَیْنِ لَقَدْ کَانَ یَنْبَغِی لَهُ أَنْ یَعْتَزِلَهُ وَ یَرْکُدَ
جَانِباً وَ یَدَعَ النَّاسَ مَعَهُ فَمَا فَعَلَ وَاحِدَةً مِنَ الثَّلَاثِ وَ جَاءَ بِأَمْرٍ لَمْ یُعْرَفْ بَابُهُ وَ لَمْ تَسْلَمْ مَعَاذِیرُهُ.

خطبه 174-درباره طلحه 
افشاء ادعاهای دروغین طلحه 
تا بوده ام مرا از جنگ نترسانده، و از ضربت شمشیر نهراسانده اند، من به وعده پیروزی که پروردگارم داده است استوارم. بخدا سوگند! طلحه بن عبیدالله، برای خونخواهی عثمان شورش نکرد، جز اینکه می ترسید خون عثمان از او مطالبه شود، زیرا او خود متهم به قتل عثمان است، که در میان مردم از او حریصتر بر قتل عثمان یافت نمی شد، برای اینکه مردم را دچار شک و تردید کند، دست به اینگونه ادعاهای دروغین زد، سوگند بخدا! لازم بود طلحه، نسبت به عثمان یکی از سه راه حل را انجام می داد که نداد. اگر پسر عفان ستمکار بود چنانکه طلحه می اندیشید، سزاوار بود با قاتلان عثمان همکاری می کرد، و از یاران عثمان دوری می گزید، و یا اگر عثمان مظلوم بود می بایست از کشته شدن او جلوگیری می کرد، و نسبت به کارهای عثمان عذرهای موجه و عموم پسندی را طرح کند (تا خشم مردم فرو نشیند) و اگر نسبت به امور عثمان شک و تردید داشت خوب بود که از مردم خشمگین کناره می گرفت و به انزوا پناه برده و مردم را با عثمان وامی گذاشت. اما او هیچکدام از سه راه حل را انجام نداد، و به کاری دست زد که دلیل روشنی برای انجام آن نداشت، و عذرهایی آورد که مردم 
پسند نیست.
 

٢١٤»أَمْ‌ حَسِبْتُمْ‌ أَنْ‌ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ‌ وَ لَمّا یَأْتِکُمْ‌ مَثَلُ‌ الَّذِینَ‌ خَلَوْا مِنْ‌ قَبْلِکُمْ‌ مَسَّتْهُمُ‌ الْبَأْساءُ وَ الضَّرّاءُ وَ زُلْزِلُوا حَتّى یَقُولَ‌ الرَّسُولُ‌ وَ الَّذِینَ‌ آمَنُوا مَعَهُ‌ مَتى‌ نَصْرُ اللّهِ‌ أَلا إِنَّ‌ نَصْرَ اللّهِ‌ قَرِیبٌ‌ 
آیا گمان کردید داخل بهشت مى‌شوید و حال‌آنکه هنوز مانند آنچه بر پیشینیان شما گذشت به شما نرسیده است‌؟! آنان گرفتار تنگدستى و ناخوشى شده و چنان زیر و زبر شدند که پیامبر و افرادى که ایمان آورده و همراه او بودند،گفتند:یارى خدا چه وقت خواهد بود؟آگاه باشید که یارى خداوند نزدیک است. 
نکته‌ها: 
بأساء»سختى‌هایى است که از خارج به انسان تحمیل مى‌شود،مثل جنگ و سرقت. 
وضرّاء»سختى‌هاى درونى است،مانند بیمارى،زخم و جراحت. 
این آیه یادآور تحمل سختى از سوى مؤمنان گذشته و هشدار و تسلاّیى براى مسلمانان است.حوادث سخت،آزمایش الهى است و مشکلاتى همچون حوادث تلخِ‌ مالى و جانى همه براى ساخته شدن انسان‌هاست. 
هر بلایى را عطایى با وى است  هر کدورت را صفایى در پى است 
زیر هر رنجى،گنجى معتبر  خار دیدى،چشم بگشا گل نگر 
در روایتى از پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله مى‌خوانیم:بهشت با سختى‌ها پیچیده شده است. ١و در روایت دیگرى آمده:براى مؤمنان گرفتار در دنیا،چنان پاداشى است که دیگران مى‌گویند: 
اى‌کاش این سختى‌ها با سختى بیشترى براى ما بود. ٢آرى،مشکلات،عامل رشد و قرب و راه ورود به بهشت است. 
نابرده رنج،گنج میسّر نمى‌شود  مزد آن گرفت جان برادر که کار کرد 
تأخیر استجابت دعا،مایه‌ى تردید نشود.خداوند بارها وعده داده است که إِنَّهُمْ‌ لَهُمُ‌ الْمَنْصُورُونَ‌» ٣انبیا و بندگان ما حتماً یارى مى‌شوند.و کَتَبَ‌ اللّهُ‌ لَأَغْلِبَنَّ‌ أَنَا وَ رُسُلِی» ٤خداوند نوشته است که من و فرستادگانم پیروز هستیم. 
به هر حال خداوند وعده‌ى پیروزى داده و ممکن است به دلائلى این وعده‌ها به تأخیر بیافتد،لکن این تأخیر نباید سبب تردید شود. 
پیام‌ها: 
١-انتظار بهشت رفتن،تنها بخاطر ایمان داشتن و بدون سختى کشیدن،انتظار نادرستى است. أَمْ‌ حَسِبْتُمْ‌ أَنْ‌ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ‌.» 
٢-در سنّت‌هاى الهى،هیچ تغییرى نیست.همه ملّت‌ها و امّت‌ها و افراد باید از کوران آزمایش بگذرند. وَ لَمّا یَأْتِکُمْ‌ مَثَلُ‌ الَّذِینَ‌ خَلَوْا» 
٣-توجّه به مشکلات دیگران،عامل تسکین است.از تاریخ،عبرت و الگو بگیریم. مَسَّتْهُمُ‌ الْبَأْساءُ وَ الضَّرّاءُ» 
٤-آماده باشیم،آزمایشات الهى به قدرى سخت است که بعضى مواقع انبیا را نیز مضطرب مى‌کند. یَقُولَ‌ الرَّسُولُ‌ وَ الَّذِینَ‌ آمَنُوا مَعَهُ‌ مَتى‌ نَصْرُ اللّهِ‌» 
٥-در سختى‌ها،انبیا از مردم جدا نبودند. یَقُولَ‌ الرَّسُولُ‌ وَ الَّذِینَ‌ آمَنُوا مَعَهُ‌» 
٦-یکى از شروط‍‌ استجابتِ‌ دعا،اضطرار و قطع امید از غیر خداست. مَتى‌ نَصْرُ اللّهِ‌. إِنَّ‌ نَصْرَ اللّهِ‌ قَرِیبٌ‌» 
٧-آرام‌بخشِ‌ همه‌ى مشکلات،یاد نصرت خداوند است. أَلا إِنَّ‌ نَصْرَ اللّهِ‌ قَرِیبٌ‌» 
٨-مقاومت،زمینه‌ى دریافت نصرت الهى است. مَسَّتْهُمُ‌. إِنَّ‌ نَصْرَ اللّهِ‌ قَرِیبٌ‌» 

#حدیث_مهدوی
 

امام محمد باقر(ع)

من مات و لیس له امام فمیتته میتة جاهلیة و من مات و هو عارف لامامه، لم یضره تقدم هذا الأمر او تأخر، و من مات و هو عارف لامامه کان کمن هو مع القائم فی فسطاطه».

-هر کس بمیرد و امامش را نشناسد مرگ او مرگ جاهلی است، و هر کس بمیرد در حالی که امامش را می شناسد برای او آسیبی نمی رسد که امر ظهور زود باشد و یا دیر شود. کسی که با شناخت امام از دنیا برود همانند کسی است که در فرماندهی قائم علیه‌السلام باشد».

اصول کافی/ ج1/ ص303

173-  و من خطبة له (علیه السلام)
> فی رسول اللّه، صلی اللّه علیه و سلم، و من هو جدیر بأن ی للخلافة و فی هوان الدنیا <
>رسول الله<
أَمِینُ وَحْیِهِ وَ خَاتَمُ رُسُلِهِ وَ بَشِیرُ رَحْمَتِهِ وَ نَذِیرُ نِقْمَتِهِ.
>الجدیر بالخلافة<
أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ أَحَقَّ النَّاسِ بِهَذَا الْأَمْرِ أَقْوَاهُمْ عَلَیْهِ وَ أَعْلَمُهُمْ بِأَمْرِ اللَّهِ فِیهِ فَإِنْ شَغَبَ شَاغِبٌ اسْتُعْتِبَ فَإِنْ أَبَی قُوتِلَ وَ لَعَمْرِی لَئِنْ کَانَتِ الْإِمَامَةُ لَا تَنْعَقِدُ حَتَّی یَحْضُرَهَا عَامَّةُ النَّاسِ فَمَا إِلَی ذَلِکَ سَبِیلٌ وَ لَکِنْ أَهْلُهَا یَحْکُمُونَ عَلَی مَنْ غَابَ عَنْهَا ثُمَّ لَیْسَ لِلشَّاهِدِ أَنْ یَرْجِعَ وَ لَا لِلْغَائِبِ أَنْ یَخْتَارَ أَلَا وَ إِنِّی أُقَاتِلُ رَجُلَیْنِ رَجُلًا ادَّعَی مَا لَیْسَ لَهُ وَ آخَرَ مَنَعَ الَّذِی عَلَیْهِ أُوصِیکُمْ عِبَادَ اللَّهِ بِتَقْوَی اللَّهِ فَإِنَّهَا خَیْرُ مَا تَوَاصَی الْعِبَادُ بِهِ وَ خَیْرُ عَوَاقِبِ الْأُمُورِ عِنْدَ اللَّهِ وَ قَدْ فُتِحَ بَابُ الْحَرْبِ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَ أَهْلِ الْقِبْلَةِ وَ لَا یَحْمِلُ هَذَا الْعَلَمَ إِلَّا أَهْلُ الْبَصَرِ وَ الصَّبْرِ وَ الْعِلْمِ بِمَوَاضِعِ الْحَقِّ فَامْضُوا لِمَا تُؤْمَرُونَ بِهِ وَ قِفُوا عِنْدَ مَا تُنْهَوْنَ عَنْهُ وَ لَا تَعْجَلُوا فِی أَمْرٍ حَتَّی تَتَبَیَّنُوا فَإِنَّ لَنَا مَعَ کُلِّ أَمْرٍ تُنْکِرُونَهُ غِیَراً.
>هوان الدنیا<
أَلَا وَ إِنَّ هَذِهِ الدُّنْیَا الَّتِی أَصْبَحْتُمْ تَتَمَنَّوْنَهَا وَ تَرْغَبُونَ فِیهَا وَ أَصْبَحَتْ تُغْضِبُکُمْ وَ تُرْضِیکُمْ لَیْسَتْ بِدَارِکُمْ وَ لَا مَنْزِلِکُمُ الَّذِی خُلِقْتُمْ لَهُ وَ لَا الَّذِی دُعِیتُمْ إِلَیْهِ أَلَا وَ إِنَّهَا لَیْسَتْ بِبَاقِیَةٍ لَکُمْ وَ لَا تَبْقَوْنَ عَلَیْهَا وَ هِیَ وَ إِنْ غَرَّتْکُمْ مِنْهَا فَقَدْ حَذَّرَتْکُمْ شَرَّهَا فَدَعُوا غُرُورَهَا لِتَحْذِیرِهَا وَ أَطْمَاعَهَا لِتَخْوِیفِهَا وَ سَابِقُوا فِیهَا إِلَی الدَّارِ الَّتِی دُعِیتُمْ إِلَیْهَا وَ انْصَرِفُوا بِقُلُوبِکُمْ عَنْهَا وَ لَا یَخِنَّنَّ أَحَدُکُمْ خَنِینَ الْأَمَةِ عَلَی مَا زُوِیَ عَنْهُ مِنْهَا وَ اسْتَتِمُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ بِالصَّبْرِ عَلَی طَاعَةِ اللَّهِ
وَ الْمُحَافَظَةِ عَلَی مَا اسْتَحْفَظَکُمْ مِنْ کِتَابِهِ أَلَا وَ إِنَّهُ لَا یَضُرُّکُمْ تَضْیِیعُ شَیْ‏ءٍ مِنْ دُنْیَاکُمْ بَعْدَ حِفْظِکُمْ قَائِمَةَ دِینِکُمْ أَلَا وَ إِنَّهُ لَا یَنْفَعُکُمْ بَعْدَ تَضْیِیعِ دِینِکُمْ شَیْ‏ءٌ حَافَظْتُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَمْرِ دُنْیَاکُمْ أَخَذَ اللَّهُ بِقُلُوبِنَا وَ قُلُوبِکُمْ إِلَی الْحَقِّ وَ أَلْهَمَنَا وَ إِیَّاکُمُ الصَّبْرَ.

خطبه 173-شایسته خلافت 
پیامبر اسلام (ص) امین وحی پروردگار، و خاتم پیامبران، و بشارت دهنده رحمت، و بیم دهنده کیفر الهی است. 
ویژگیهای رهبر اسلامی 
ای مردم! سزاوارترین اشخاص به خلافت، آنکه در تحقق حکومت نیرومندتر، و در آگاهی از فرمان خدا داناتر باشد، تا اگر آشوبگری به فتنه گری برخیزد، به حق باز گردانده شود، و اگر سر باز زد با او مبارزه شود. بجانم سوگند! اگر شرط انتخاب رهبر، حضور تمامی مردم باشد هرگز راهی برای تحقق آن وجود نخواهد داشت، بلکه آگاهان دارای صلاحیت و رای، و اهل حل و عقد (خبرگان ملت) رهبر و خلیفه را انتخاب می کنند، که عمل آنها نسبت به دیگر مسلمانان نافذ است، آنگاه نه حاضران بیعت کننده، حق تجدید نظر دارند و نه آنان که در انتخابات حضور نداشتند حق انتخابی دیگر را خواهند داشت آگاه باشید! من با دو کس پیکار می کنم، کسی چیزی را ادعا کند که از آن او نباشد، و آن کس که از ادای حق سر باز زند. 
ای بندگان خدا! شما را به تقوی و ترس از عذاب خدا سفارش می کنم، زیرا تقوای الهی بهترین سفارش مومنان، و بهترین پایان نامه کار در پیشگاه خداست، مردم! هم اکنون آتش جنگ بین شما و اهل قبله شعله ورشده است، و این پرچم مبارزه را جز افراد آگاه و بااستقامت و عالم به جایگاه حق بدوش نمی کشند بنابراین آنچه فرمان دادند انجام دهید، و از آنچه نهی کردند توقف کنید، و در هیچ کاری تا روشن نشود شتاب نکنید، زیرا در آنچه شما اکراه دارید توان تغییراتی داریم. 
شناخت دنیا 
آگاه باشید، همانا این دنیا که آرزوی آن را می کنید و بدان روی می آورید، و شما را گاهی به خشم می آورد و زمانی خشنود می سازد، خانه ماندگار شما نیست، و منزلی نیست که برای آن آفریده و به آن دعوت شدید، آگاه باشید نه دنیا برای شما جاودانه و نه شما در آن جاودانه خواهید ماند. دنیا گرچه از جهتی شما را می فریبد ولی از جهت دیگر شما را از بدیهایش می ترساند، پس برای هشدارهایش از آنچه مغرورتان می کند چشم پوشید، و به خاطر ترساندنش از طمع ورزی در آن بازایستید، به خانه ای که دعوت شدید سبقت گیرید، و دل از دنیا برگیرید، و چونان کنیزکان برای آنچه که از دنیا از دست می دهید گریه نکنید، و با صبر و استقامت بر اطاعت پروردگار، و حفظ و نگهداری فرامین کتاب خدا، نعمتهای پروردگار را نسبت به خویش کامل کنید. آگاه باشید، آنچه برای حفظ دین از دست می دهید زیانی به شما نخواهد رساند. آگاه باشید، آنچه را با تباه ساختن دین به دست می آورید سودی به حالتان نخواهد داشت خداوند دلهای ما و شما را به سوی حق متوجه سازد و صبر و استقامت عطا فرماید.
 

 سوال: با وجود این که این همه وسائل نقلیه هست، چرا پیاده به سوی کربلا می روید؟ پیاده روی چه فایده ای دارد؟ چرا به خودتان زحمت می دهید؟

این یک نوع ابراز عظمت امام حسین(ع) است. عیناً در روایات داریم ائمه پیاده از مدینه می رفتند مکّه. امام سجاد(ع) بیست و پنج سفر شاید با پای پیاده رفت. گاهی مرکب هم همراه خودشان می بردند. به دو فایده؛ یک فایده اگر وسط راه ناچار شوند سوار بشوند، دیگر اینکه بگویند از بی مرکبی نیست که ما پیاده می رویم، مرکب هم داریم و پیاده می رویم، این به احترام امام حسین(ع) است.
این یک نوع اظهار عظمت و تجلیل از مقام شامخ اباعبدالله(ع) است. این پیاده رفتن، این دلیل بر این است. و لذا این پیاده رویِ اربعین خیلی در دنیا صدا می کند؛ و تبلیغ خوبی برای عالم تشیّع و عالم اسلام است. یکی از مبلّغ های بسیار خوب است.
می دانید که در ایام اربعین، اجتماع در کربلا، از عاشورا بیشتر است، انبوه جمعیت خیلی بیشتر است. آن وقت عدۀ زیادی پیاده، زن، بچه، با اینکه خطراتی هم که احتمال می دهند تهدیدشان بکند می آیند، این دلیل بر این است که واقعاً عاشق این مکتب هستند. تنها عشق است که آنها را به این سمت و سو می برد.
 

سؤال: اگر هدف ما زیارت است، چرا چند روز وقتمان را صرف پیاده روی کنیم و از زیارت بیشتر در جوار امام حسین(ع) محروم بمانیم؟

آن تأثیری که در این پیاده روی هست، در زیارت معمولی نیست. انسان یک حال و هوایی دیگری پیدا می کند. تا آدم نرود، توجّه پیدا نمی کند؛ یک شور و نشاط و یک عشق دیگری پیدا می کند.
آثار و برکاتی که از زیارت معمولی حاصل می شود، ارزشمند است. خب می رود زیارت می کند، به جای دو روز، سه روز چهار روز زیارت می کند، تکرار زیارت؛ اما این یک خاطره ای می شود برای تمام عمر. اصلاً در موقع راه رفتن وقتی به آن سمت می رود، دارد خودسازی می کند. غیر از بحث هایی که[در طول راه] می شود، شب هایی که مستقر می شوند و صحبت هایی که می شود، اصلاً خودِ این یک تأثیر در خودسازی دارد.
و خب همین اشکال را هم به امام سجاد می کردند، چرا شما این کار را می کنید؟ خب سریع با مرکب بروید و بیشتر طواف خانۀ خدا کنید. چرا؟ یک آثاری در پیاده روی هست که در آن نیست. و بنابراین جای این ایراد نیست. بعضی ها که حوصلۀ پیاده روی ندارند، معمولاً این گونه اشکالات را می کنند که خودشان را تبرئه بکنند و یک مجوّز برای خودشان پیدا بکنند.
و بهترین دلیلش این است که ممکن است خاطرۀ زیارت نماند، اما خاطرۀ این پیاده روی و این برنامه، تا آخر عمر بماند. بنابراین این وسوسه ها را باید از خود دور کرد و ان شاءالله رحمان، با موفقیت ادامه بدهید.

٢١٣»کانَ‌ النّاسُ‌ أُمَّةً‌ واحِدَةً‌ فَبَعَثَ‌ اللّهُ‌ النَّبِیِّینَ‌ مُبَشِّرِینَ‌ وَ مُنْذِرِینَ‌ وَ أَنْزَلَ‌ مَعَهُمُ‌ الْکِتابَ‌ بِالْحَقِّ‌ لِیَحْکُمَ‌ بَیْنَ‌ النّاسِ‌ فِیمَا اخْتَلَفُوا فِیهِ‌ وَ مَا اخْتَلَفَ‌ فِیهِ‌ إِلاَّ الَّذِینَ‌ أُوتُوهُ‌ مِنْ‌ بَعْدِ ما جاءَتْهُمُ‌ الْبَیِّناتُ‌ بَغْیاً بَیْنَهُمْ‌ فَهَدَى اللّهُ‌ الَّذِینَ‌ آمَنُوا لِمَا اخْتَلَفُوا فِیهِ‌ مِنَ‌ الْحَقِّ‌ بِإِذْنِهِ‌ وَ اللّهُ‌ یَهْدِی مَنْ‌ یَشاءُ إِلى‌ صِراطٍ‍‌ مُسْتَقِیمٍ‌ 
مردم(در آغاز)امّتى یگانه و یکدست بودند(و در میان آنها تضاد و درگیرى نبود. 
سپس در میان آنها اختلافات بوجود آمد،)پس خداوند پیامبران را بشارت‌آور و بیم‌دهنده برانگیخت و با آنان کتاب آسمانى را به حقّ‌ نازل نمود تا میان مردم در آنچه اختلاف داشتند حکم کند.و در آن(کتاب)اختلاف نکردند مگر کسانى که به آنان داده شده بود،(آن هم)پس از آنکه دلائل روشن برایشان آمد،(و بخاطر) حسادتى که میانشان بود.پس خداوند آنهایى را که ایمان آورده بودند،به حقیقت آنچه مورد اختلاف بود،به خواست خود هدایت نمود.(امّا افراد بى‌ایمان،همچنان در گمراهى و اختلاف باقى ماندند.)و خداوند هرکس را بخواهد به راه راست هدایت مى‌کند. 
نکته‌ها: 
آنچه از این آیه استفاده مى‌شود این است که مردم در ابتدا زندگى ساده و بسیطى داشتند، ولى کم‌کم در اثر کثرت افراد و ازدیاد سلیقه‌ها،اختلافات و درگیرى‌ها پیش آمد.در برخى از روایات،این زمان به دوران قبل از حضرت نوح علیه السلام تطبیق شده که در آن زمان،مردم زندگى ساده و محدودى داشته و در بى‌خبرى به سر مى‌بردند. ١سپس افراد بر سر بهره‌گیرى از منابع طبیعى و اینکه هرکسى مى‌خواست دیگرى را به استخدام خود درآورده و از منافع او بهره ببرد،اختلاف کرده و جوامع و طبقات پیش آمد.لازمه‌ى زندگى اجتماعى، وجود قانون محکم و عادلانه‌اى است که بتواند اختلافات را حل نماید،خداوند پیامبران را براى حل اختلافات و رفع درگیرى‌ها،مبعوث نمود و کتاب‌هاى آسمانى را نازل نمود،ولى گروهى آگاهانه و از سر لجاجت،در برابر انذار و تبشیر پیامبران مقاومت کرده و خود به‌وجودآورندۀ اختلافات دیگرى نیز شدند.امّا خداوند با لطف خویش افرادى که مستعد و پذیراى هدایت بودند،هدایت نمود و آنهایى که در اثر حسادت و یا ظلم مقابله مى‌کردند،به حال خود رها کرد تا کیفر خود را ببینند. 
در تفسیر جوامع الجامع آمده است که کانَ‌ النّاسُ‌ أُمَّةً‌ واحِدَةً‌» ،یعنىعلى دین واحد» همه مردم بر فطرت خداشناسى بودند. 
انتقاد قرآن،از اختلاف لجوجانه‌اى است که انسان حاضر به پذیرش داورى انبیا و قانون خداوند نباشد وگرنه اختلافى که عاقبت تسلیم عدالت شود،اشکالى ندارد.همچون اختلاف دو کفّۀ ترازو که در حرکت‌هاى متضادّ خود،دنبال رسیدن به عدالت هستند. فَهَدَى اللّهُ‌. لِمَا اخْتَلَفُوا فِیهِ‌» 
پیام‌ها: 
١-قانون و تمدن‌هاى بشرى،قادر بر حل اختلافات نیستند.زیرا هر گروه و فردى بدنبال خواست‌هاى خود است.حل اختلافات باید از طریق قانون الهى و داورى انبیا صورت گیرد.قانونى که مصون از تحریف و خطاست و داورى که از هوا و هوس و اغراض نفسانى معصوم است. فَبَعَثَ‌ اللّهُ‌ النَّبِیِّینَ‌. مَعَهُمُ‌ الْکِتابَ‌» 
٢-بهترین راه حل اختلاف،تقویت ایمان به معاد است.انبیا براى پیشگیرى از اختلافات،از بشارت و براى درمان آنها،از انذار استفاده مى‌کنند. مُبَشِّرِینَ‌ وَ مُنْذِرِینَ‌. لِیَحْکُمَ‌ بَیْنَ‌ النّاسِ‌» ٣-خطوط‍‌ کلّى اهداف انبیا یکى است. اَلنَّبِیِّینَ‌ مُبَشِّرِینَ‌ وَ مُنْذِرِینَ‌» 
٤-داورى انبیا،در چارچوب قوانین آسمانى است. أَنْزَلَ‌ مَعَهُمُ‌ الْکِتابَ‌. لِیَحْکُمَ‌» ٥-یکى از وظایف انبیا،ایجاد وحدت و تفرقه‌زدایى است. لِیَحْکُمَ‌. فِیمَا اخْتَلَفُوا» 
٦-قضاوت همه انبیا،یک‌گونه است.فرمود: لِیَحْکُمَ‌» و نفرمود:لیحکموا» 
٧-بدترین نوع اختلاف،اختلاف آگاهانه‌اى است که بخاطر حسادت و ظلم بوجود مى‌آید. مَا اخْتَلَفَ‌ فِیهِ‌. مِنْ‌ بَعْدِ ما جاءَتْهُمُ‌ الْبَیِّناتُ‌ بَغْیاً بَیْنَهُمْ‌» 
٨-در بین مؤمنان هم اختلاف پیدا مى‌شود،ولى در پرتو ولایت خداوند،رهبرى مى‌شوند. فَهَدَى اللّهُ‌. لِمَا اخْتَلَفُوا فِیهِ‌» 
٩-ایمان،زمینه برخوردارى از هدایت خاصّ‌ الهى است. فَهَدَى اللّهُ‌ الَّذِینَ‌ آمَنُوا» 
١٠-گرچه هدایت همه افراد به خواست خداوند است،ولى خواست خداوند براساس اختیار انسان است. یَهْدِی مَنْ‌ یَشاءُ» 
١١-صراط‍‌ مستقیم، پایان‌دهنده اختلافات است.

#حدیث_مهدوی
 

امام کاظم(ع)

اذا فقد الخامس من ولد السابع، فالله الله فی ادیانکم لا یزیلنکم احد عنها، یا بنی! انه لا بد لصاحب هذا الأمر من غیبة حتی یرجع عن هذا الأمر من کان یقول به، انما هی محنة من الله عزوجل امتحن بها خلقه، ولو علم  اباوکم و اجدادکم دینا اصح من هذا لا تبعوه.فقلت: یا سیدی! و ما الخامس من ولد السابع؟ فقال:یا بنی عقولکم تضعف عن هذا و احلامکم تضیق عن حمله، و لکن ان تعیشوا فسوف تدره».

جناب علی بن جعفر علیه‌السلام از برادرش حضرت موسی بن جعفر علیه‌السلام روایت می کند که فرمود:هنگامی که پنجمین فرزند وصی هفتم از دیدگان ناپدید شود، از خدا بترسید در مورد دین خود، به خدا پناه ببرید درباره ی دینتان، که هرگز کسی نتواند شما را در مورد دینتان بلغزاند. پسر جان! بی‌تردید برای صاحب این امر غیبتی خواهد بود تا بیشتر معتقدین به آن، از اعتقاد خود برگردند. این یک آزمون الهی است که شما را با آن آزمایش خواهد کرد. اگر نیاکان شما دینی بهتر از این می یافتند آن را می پذیرفتند».علی بن جعفر علیه‌السلام می فرماید: عرض کردم: سرور من! مقصود از پنجمین فرزند وصی هفتم چیست؟ فرمود:- پسر جان! عقل‌های شما از درک آن ناتوان است و استعدادهای شما از حمل آن ناتوان است. اگر خداوند عمری دهد آن روز را درک خواهید نمود».

کمال الدین/ ص360در این حدیث امام کاظم علیه‌السلام به برادرش: پسر جان»! خطاب می کند، که ممکن است برای محبت و شفقت و اظهار علاقه ی بیش از وصف باشد. و در همه ی منابعی که حدیث نقل شده، به تعبیر: پسر جان» می باشد. علل الشرایع ، غیبت طوسی،غیبت نعمانی و کفایة الاثربه: یا بنی تعبیر شده

172-  و من خطبة له (علیه السلام)
>حمد الله<
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَا تُوَارِی عَنْهُ سَمَاءٌ سَمَاءً وَ لَا أَرْضٌ أَرْضاً.
>یوم الشوری<
منها : وَ قَدْ قَالَ قَائِلٌ إِنَّکَ عَلَی هَذَا الْأَمْرِ یَا ابْنَ أَبِی طَالِبٍ لَحَرِیصٌ فَقُلْتُ بَلْ أَنْتُمْ وَ اللَّهِ لَأَحْرَصُ وَ أَبْعَدُ وَ أَنَا أَخَصُّ وَ أَقْرَبُ وَ إِنَّمَا طَلَبْتُ حَقّاً لِی وَ أَنْتُمْ تَحُولُونَ بَیْنِی وَ بَیْنَهُ وَ تَضْرِبُونَ وَجْهِی دُونَهُ فَلَمَّا قَرَّعْتُهُ بِالْحُجَّةِ فِی الْمَلَإِ الْحَاضِرِینَ هَبَّ کَأَنَّهُ بُهِتَ لَا یَدْرِی مَا یُجِیبُنِی بِهِ.
>الاستنصار علی قریش<
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَعْدِیکَ عَلَی قُرَیْشٍ وَ مَنْ أَعَانَهُمْ فَإِنَّهُمْ قَطَعُوا رَحِمِی وَ صَغَّرُوا عَظِیمَ مَنْزِلَتِیَ وَ أَجْمَعُوا عَلَی مُنَازَعَتِی أَمْراً هُوَ لِی ثُمَّ قَالُوا أَلَا إِنَّ فِی الْحَقِّ أَنْ تَأْخُذَهُ وَ فِی الْحَقِّ أَنْ تَتْرُکَهُ.
>منها فی ذکر أصحاب الجمل<
فَخَرَجُوا یَجُرُّونَ حُرْمَةَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه وآله) کَمَا تُجَرُّ الْأَمَةُ عِنْدَ شِرَائِهَا مُتَوَجِّهِینَ بِهَا إِلَی الْبَصْرَةِ فَحَبَسَا نِسَاءَهُمَا فِی بُیُوتِهِمَا وَ أَبْرَزَا حَبِیسَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه وآله) لَهُمَا وَ لِغَیْرِهِمَا فِی جَیْشٍ مَا مِنْهُمْ رَجُلٌ إِلَّا وَ قَدْ أَعْطَانِی الطَّاعَةَ وَ سَمَحَ لِی بِالْبَیْعَةِ طَائِعاً غَیْرَ مُکْرَهٍ فَقَدِمُوا عَلَی عَامِلِی بِهَا وَ خُزَّانِ بَیْتِ مَالِ الْمُسْلِمِینَ وَ غَیْرِهِمْ مِنْ أَهْلِهَا فَقَتَلُوا طَائِفَةً صَبْراً وَ طَائِفَةً غَدْراً فَوَاللَّهِ لَوْ لَمْ یُصِیبُوا مِنَ الْمُسْلِمِینَ إِلَّا رَجُلًا وَاحِداً مُعْتَمِدِینَ لِقَتْلِهِ بِلَا جُرْمٍ جَرَّهُ لَحَلَّ لِی قَتْلُ ذَلِکَ الْجَیْشِ کُلِّهِ إِذْ حَضَرُوهُ فَلَمْ یُنْکِرُوا وَ لَمْ یَدْفَعُوا عَنْهُ بِلِسَانٍ وَ لَا بِیَدٍ دَعْ مَا أَنَّهُمْ قَدْ قَتَلُوا مِنَ الْمُسْلِمِینَ مِثْلَ الْعِدَّةِ الَّتِی دَخَلُوا بِهَا عَلَیْهِمْ.

خطبه 172-درباره خلافت خود 
(مطالب این خطبه، بخشی از نوشته‏های افشاگرانه‏ای است که در سال 40 هجری برای روشن شدن واقعیّت‏های تاریخ اسلام به دستور امام نوشته شد)
ستایش خداوندی را سزاست که نه آسمانی مانع آگاهی او از آسمان دیگر، و نه زمینی مانع او از زمین دیگر می شود. 
گفتگو در روز شورا 
شخصی در روز شورا به من گفت: (ای فرزند ابوطالب نسبت به خلافت حریص می باشی) در پاسخ او گفتم، بخدا سوگند! شما با اینکه از پیامبر اسلام دورترید، حریصتر می باشید، اما من شایسته و نزدیکتر به پیامبر اسلامم، همانا من تنها حق خود را مطالبه می کنم که شما بین من و آن حائل شدید، و دست رد بر سینه ام زدید. پس چون در جمع حاضران، با برهان قاطع او را مغلوب کردم، درمانده و سرگردان شد و نمی دانست در پاسخم چه بگوید؟ 
شکوه از قریش 
بار خدایا! از قریش و از تمامی آنها که یاریشان کردند به پیشگاه تو شکایت می کنم، زیرا قریش پیوند خویشاوندی مرا قطع کردند، و مقام منزلت بزرگ مرا کوچک شمردند، و در غصب حق من، با یکدیگر هم داستان شدند، سپس گفتند: برخی از حق را باید گرفت و برخی را باید رها کرد. (یعنی خلافت حقی است که باید رهایش کنی) 
شکوه از ناکثین 
طلحه و زبیر و یارانشان بر من خروج کردند، و ناموس رسول خدا (ص) را به همراه خود می کشیدند چونان کنیزی را که به بازار برده فروشان می کشانند، به بصره روی آوردند، در حالی که همسران خود را پشت پرده نگهداشتند. پرده نشین حرم پیامبر (ص) را در برابر دیدگان خود و دیگران قرار دادند. لشکری را گرد آوردند که همه آنها به اطاعت من گردن نهاده، و بدون اکراه، و با رضایت کامل با من بیعت کرده بودند، پس از ورود به بصره، به فرماندار من و خزانه داران بیت المال مسلمین و به مردم بصره، حمله کردند، گروهی از آنان را شکنجه و گروه دیگر را با حیله کشتند. بخدا سوگند! اگر جز به یک نفر دست نمی یافتند و او را عمدا بدون گناه می کشتند کشتار همه آنها برای من حلال بود، زیرا همگان حضور داشتند و انکار نکردند، و از مظلوم با دست و زبان دفاع ننمودند، چه رسد به اینکه ناکثین به تعداد لشکریان خود از مردم بیدفاع بصره قتل عام کردند.
 

٢١٢»زُیِّنَ‌ لِلَّذِینَ‌ کَفَرُوا الْحَیاةُ‌ الدُّنْیا وَ یَسْخَرُونَ‌ مِنَ‌ الَّذِینَ‌ آمَنُوا وَ الَّذِینَ‌ اتَّقَوْا فَوْقَهُمْ‌ یَوْمَ‌ الْقِیامَةِ‌ وَ اللّهُ‌ یَرْزُقُ‌ مَنْ‌ یَشاءُ بِغَیْرِ حِسابٍ‌ 
زندگى دنیا،در چشم کافران جلوه یافته است و(به همین دلیل)افراد با ایمان را مسخره مى‌کنند.در حالى که مؤمنان و پرهیزکاران در قیامت از آنها برترند.و خداوند هرکس را بخواهد،روزى بى‌شمار مرحمت مى‌کند. 
نکته‌ها: 
این آیه،هم هشدار به کفّار است که به زرق و برق دنیا،سرگرم و مست نشوید و مؤمنان را مسخره نکنید.زیرا قیامتى هست که صحنه‌ها عوض مى‌شوند.و هم موجب تسلاّى خاطر مؤمنان مى‌باشد که با تمسخر کافران،سست نشوند و به آینده امیدوار باشند. 
پیام‌ها: 
١-کفر،دنیا را در نظر انسان جلوه مى‌دهد. زُیِّنَ‌ لِلَّذِینَ‌ کَفَرُوا» 
آرى،دنیا براى کسانى جلوه مى‌کند که به الطاف و نعمت‌هاى بى‌حساب قیامت،اعتقادى ندارند،ولى در نظر مؤمن،دنیا کجا و بهشت کجا. 
٢-دنیاگرایى عامل تحقیر و استهزاى دیگران مى‌شود. زُیِّنَ‌ لِلَّذِینَ‌ کَفَرُوا. یَسْخَرُونَ‌» 
٣-مسخره کردن تهیدستان،شیوه دائمى اهل دنیاست.یسخرون» ١
٤-برترى در قیامت،مخصوص مؤمنانى است که زخم زبان کفّار،رشته تقواى آنها را پاره نکرده باشد. وَ الَّذِینَ‌ اتَّقَوْا فَوْقَهُمْ‌» ٥-رزق بى‌حساب،نشانه‌ى لطف اوست،نه آنکه خداوند حساب آن را ندارد و یا حکیمانه تقسیم نمى‌کند. یَرْزُقُ‌. بِغَیْرِ حِسابٍ‌» 

مام حسن علیه السلام
عکس بقعه ائمه بقیع در سال ۱۳۰۸ قمری
نقش	امام دوم شیعیان
نام	حسن بن علی
کنیه	ابومحمد
زادروز	۱۵ رمضان، سال ۳ق.
زادگاه	مدینه
مدت امامت	۱۰ سال (۴۰-۵۰ق)
شهادت	۲۸ صفر، ۵۰ق.
مدفن	بقیع، مدینه
محل زندگی	مدینه، کوفه
لقب(ها)	مجتبی، سید، زکی، سبط
پدر	امام علی علیه‌السلام
مادر	حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها
همسر(ان)	ام بشیر، خوله، ام اسحق، حفصه، هند، جعده
فرزند(ان)	زید، ام الحسن، ام الحسین، حسن، عمر، قاسم،عبدالله، ابوبکر، عبدالرحمن، حسین، طلحه، ام عبدالله، ام سلمه، رقیه
طول عمر	۴۸سال
امامان شیعه  امام علی · امام حسن · امام حسین · امام سجاد · امام باقر · امام صادق · امام کاظم ·امام رضا · امام جواد · امام هادی · امام حسن عسکری · امام مهدی

حسن بن علی بن ابی طالب(ع) مشهور به امام حسن مجتبی(۳-۵۰ق) دومین امام شیعیان که ۱۰ سال (۴۰-۵۰ق.) امام و حدود ۷ ماه خلیفهمسلمانان بود. اهل سنت او را آخرین خلیفه ازخلفای راشدین دانسته‌اند.

حسن بن علی نخستین فرزند امام علی(ع) وفاطمه زهرا(س) و نخستین نوه پیامبر(ص)است. بنابر گزارش‌های تاریخی، نام حسن» را پیامبر(ص) برای او برگزید و او را بسیار دوست داشت. او هفت سال از عمر خود را با پیامبر(ص) همراه بود و در بیعت رضوان و ماجرای مباهله با مسیحیان نجران حضور داشت.

فضایل امام حسن(ع) در منابع شیعه و اهل سنت آمده است. او یکی از اصحاب کسا است که آیه تطهیر درباره آنان نازل شد و شیعیان آنان را معصوم می‌دانند. آیه اطعام و آیه مودت و آیه مباهله نیز درباره او و پدر و مادرو برادرش نازل شده است. او دو بار کل دارایی‌اش را در راه خدا بخشید و سه بار نیمی از اموالش را به نیازمندان داد. گفته‌اند به سبب همین بخشندگی‌ها، او را کریم اهل بیت» خوانده‌اند. او ۲۰ یا ۲۵ بار پیاده به حجرفت.

از زندگی او در دوران خلیفه اول و دوم خبر چندانی در دسترس نیست. به دستور خلیفه دوم به عنوان شاهد، در شورای شش نفره تعیین خلیفه سوم حاضر بود. گزارش‌هایی نیز از شرکت او در برخی جنگ‌ها در دوره خلیفه سوم وجود دارد. او در شورش‌های اواخر خلافت عثمان، به دستور امام علی(ع) به محافظت از خانه خلیفه پرداخت. در دوره خلافت امام علی(ع) همراه او به کوفه رفت و در جنگ‌های جمل و صفین از فرماندهان سپاه بود.

حسن بن علی در ۲۱ رمضان سال ۴۰ هجری، و پس از شهادت امام علی(ع)، به امامت رسید و در همان روز، بیش از چهل هزار نفر با او برایخلافت بیعت کردند. معاویه، خلافت او را نپذیرفت و با لشکری از شام به سوی عراقحرکت کرد. امام مجتبی(ع) سپاهی به فرماندهی عبید الله بن عباس به سمت معاویه فرستاد و خود به همراه یک گروه دیگر به ساباط رفت. معاویه تلاش کرد با طرح شایعاتی میان سپاهیان امام حسن(ع)، زمینه را برای برقراری صلح فراهم کند. در این شرایط، امام حسن مورد سوءقصد یکی از خوارج قرار گرفت و زخمی شد و برای مداوا به مدائن انتقال یافت. همزمان، گروهی از سران کوفه به معاویه نامه نوشتند و قول دادند حسن بن علی را به وی تسلیم کنند یا به قتل برسانند. معاویه نیز نامه‌های کوفیان را برای حسن بن علی(ع) فرستاد و به او پیشنهاد صلح داد. امام مجتبی(ع) صلح و واگذاریخلافت به معاویه را پذیرفت به این شرط که معاویه بر اساس کتاب خدا و سنتپیامبر(ص) عمل نماید و برای خود جانشین تعیین نکند و همه مردم از جمله شیعیان علی(ع) در امنیت باشند. بعدها معاویه به هیچ‌یک از این شرط‌ها عمل نکرد. صلح با معاویه، نیتی شماری از یاران امام حسن(ع) را در پی داشت و حتی برخی، او را مذلّ المؤمنین» (خوار کننده مومنان) خواندند.

او پس از ماجرای صلح در سال ۴۱ق، به مدینهبازگشت و تا پایان عمر در آنجا ماند. او در مدینه مرجعیت علمی را بر عهده داشت و بنابر برخی گزارش‌ها از جایگاه اجتماعی بالایی برخوردار بود.

وقتی معاویه تصمیم گرفت برای ولایتعهدی پسرش یزید بیعت بگیرد، صد هزار درهم برایجعده (همسر امام حسن) فرستاد تا امام را مسموم کند. گفته‌اند حسن بن علی(ع) ۴۰ روز پس از مسموم شدن به شهادت رسید. بنابر نقلی، او وصیت کرده بود کنار قبر پیامبر(ص)دفن شود ولی مروان بن حکم و عده‌ای از بنی امیه مانع این کار شدند. پیکر او در قبرستانبقیع به خاک سپرده شد.

مجموع سخنان و مکتوبات امام مجتبی(ع) و نام ۱۳۸ نفر از کسانی که از او روایت کرده‌اند، در کتاب مسند الامام المجتبی(ع) گردآوری شده است.

171-  و من کلام له (علیه السلام)
> لما عزم علی لقاء القوم بصفین <
>الدعاء<
اللَّهُمَّ رَبَّ السَّقْفِ الْمَرْفُوعِ وَ الْجَوِّ الْمَکْفُوفِ الَّذِی جَعَلْتَهُ مَغِیضاً لِلَّیْلِ وَ النَّهَارِ وَ مَجْرًی لِلشَّمْسِ وَ الْقَمَرِ وَ مُخْتَلَفاً لِلنُّجُومِ السَّیَّارَةِ وَ جَعَلْتَ سُکَّانَهُ سِبْطاً مِنْ مَلَائِکَتِکَ لَا یَسْأَمُونَ مِنْ عِبَادَتِکَ وَ رَبَّ هَذِهِ الْأَرْضِ الَّتِی جَعَلْتَهَا قَرَاراً لِلْأَنَامِ وَ مَدْرَجاً لِلْهَوَامِّ وَ الْأَنْعَامِ وَ مَا لَا یُحْصَی مِمَّا یُرَی وَ مَا لَا یُرَی وَ رَبَّ الْجِبَالِ الرَّوَاسِی الَّتِی جَعَلْتَهَا لِلْأَرْضِ أَوْتَاداً وَ لِلْخَلْقِ اعْتِمَاداً إِنْ أَظْهَرْتَنَا عَلَی عَدُوِّنَا فَجَنِّبْنَا الْبَغْیَ وَ سَدِّدْنَا لِلْحَقِّ وَ إِنْ أَظْهَرْتَهُمْ عَلَیْنَا فَارْزُقْنَا الشَّهَادَةَ وَ اعْصِمْنَا مِنَ الْفِتْنَةِ.
>الدعوة للقتال<
أَیْنَ الْمَانِعُ لِلذِّمَارِ وَ الْغَائِرُ عِنْدَ نُزُولِ الْحَقَائِقِ مِنْ أَهْلِ الْحِفَاظِ الْعَارُ وَرَاءَکُمْ وَ الْجَنَّةُ أَمَامَکُمْ.
 

خطبه 171-در آغاز نبرد صفین فرمود 
نیایش در آستانه جنگ 
ای خدای آسمان برافراشته، و فضای نگاه داشته، که آن را زمینه پیدایش شب و روز، و جریان گردش ماه و خورشید، و مسیر آمد و شد ستارگان سیار قرار داده ای، و جایگاه گروهی از فرشتگانت ساخته ای که از عبادت تو خسته نمی گردند. ای پروردگار این زمین، که آن را جایگاه ست انسانها، و مکان رفت و آمد ات و چارپایان، و پدیده های دیدنی و نادیدنی غیر قابل شمارش قرار داده ای، و ای پروردگار کوههای بلند و پابرجا، که آن را برای زمین چونان میخهای محکم، و برای مخلوقات تکیه گاهی مطمئن ساخته ای. اگر بر دشمن پیروزمان ساختی، ما را از برکنار دار، و بر راه حق استوار فرما، و چنانچه آنها را بر ما پیروز گرداندی شهادت نصیب ما فرموده و از شرک و فساد و فتنه ها، ما را نگهدار! روش بسیج نیروها در جنگ کجایند آزادمردانی که به حمایت مردم خویش برخیزند؟ کجایند غیور مردانی که به هنگام نزول بلا و مشکلات مبارزه می کنند؟ هان مردم!! ننگ و عار پشت سر شما، و بهشت در پیش روی شماست.
 

170-  و من کلام له (علیه السلام)
> فی وجوب اتباع الحق عند قیام الحجة کلّم به بعض العرب <
وَ قَدْ أَرْسَلَهُ قَوْمٌ مِنْ أَهْلِ الْبَصْرَةِ لَمَّا قَرُبَ (علیه السلام) مِنْهَا لِیَعْلَمَ لَهُمْ مِنْهُ حَقِیقَةَ حَالِهِ مَعَ أَصْحَابِ الْجَمَلِ لِتَزُولَ الشُّبْهَةُ مِنْ نُفُوسِهِمْ فَبَیَّنَ لَهُ (علیه السلام) مِنْ أَمْرِهِ مَعَهُمْ مَا عَلِمَ بِهِ أَنَّهُ عَلَی الْحَقِّ ثُمَّ قَالَ لَهُ بَایِعْ فَقَالَ إِنِّی رَسُولُ قَوْمٍ وَ لَا أُحْدِثُ حَدَثاً حَتَّی أَرْجِعَ إِلَیْهِمْ فَقَالَ (علیه السلام) :
أَ رَأَیْتَ لَوْ أَنَّ الَّذِینَ وَرَاءَکَ بَعَثُوکَ رَائِداً تَبْتَغِی لَهُمْ مَسَاقِطَ الْغَیْثِ فَرَجَعْتَ إِلَیْهِمْ وَ أَخْبَرْتَهُمْ عَنِ الْکَلَإِ وَ الْمَاءِ فَخَالَفُوا إِلَی الْمَعَاطِشِ وَ الْمَجَادِبِ مَا کُنْتَ صَانِعاً قَالَ کُنْتُ تَارِکَهُمْ وَ مُخَالِفَهُمْ إِلَی الْکَلَإِ وَ الْمَاءِ فَقَالَ (علیه السلام) فَامْدُدْ إِذاً یَدَکَ فَقَالَ الرَّجُلُ فَوَاللَّهِ مَا اسْتَطَعْتُ أَنْ أَمْتَنِعَ عِنْدَ قِیَامِ الْحُجَّةِ عَلَیَّ فَبَایَعْتُهُ (علیه السلام).
وَ الرَّجُلُ یُعْرَفُ بِکُلَیْبٍ الْجَرْمِیِّ.

خطبه 170-چون به بصره نزدیک شد 
(در آستانه جنگ بصره، گروهی از اعراب، شخصی را جهت آگاهی از حقیقت و دانستن علل مبارزه امام (ع) با ناکثین به نمایندگی نزد حضرت علی (ع) فرستادند، امام به گونه ای با آن شخص صحبت فرمود که حقیقت را دریافت، آنگاه به او فرمود، بیعت کن، کلیب جرمی گفت، من نماینده گروهی هستم و قبل از مراجعه به آنان به هیچ کاری اقدام نمی کنم امام فرمود) 
روش هدایت کردن 
اگر آنها تو را می فرستادند که محل ریزش باران را بیابی، سپس به سوی آنان باز می گشتی و از گیاه و سبزه و آب خبر می دادی، اگر مخالفت می کردند و به سرزمینهای خشک و بی آب روی می آوردند تو چه می کردی؟ (گفت: آنها را رها می کردم و به سوی آب و گیاه می رفتم، امام فرمود) پس دستت را برای بیعت کردن بگشای. (مرد گفت: سوگند به خدا به هنگام روشن شدن حق توانایی مخالفت نداشتم و با امام (ع) بیعت کردم)
 

٢١١»سَلْ‌ بَنِی إِسْرائِیلَ‌ کَمْ‌ آتَیْناهُمْ‌ مِنْ‌ آیَةٍ‌ بَیِّنَةٍ‌ وَ مَنْ‌ یُبَدِّلْ‌ نِعْمَةَ‌ اللّهِ‌ مِنْ‌ بَعْدِ ما جاءَتْهُ‌ فَإِنَّ‌ اللّهَ‌ شَدِیدُ الْعِقابِ‌ 
از بنى اسرائیل بپرس:چه بسیار از دلایل روشن به آنها دادیم‌؟و هرکس نعمتِ‌(هدایت)خدا را پس از آنکه به سراغ او آمد،(کفران و)تبدیل کند (بداند که)همانا خداوند سخت کیفر است. 
نکته‌ها: 
به گفته روایات،نزدیک‌ترین تاریخ به مسلمانان در پیش آمدن حوادثِ‌ گوناگون،تاریخ بنى اسرائیل است.خداوند به آنان،رهبرى همچون موسى و معجزات و الطاف خویش را مرحمت فرمود و آنان را از اسارت فرعون نجات داد.براى اداره زندگى آنان،قوانین آسمانى فرستاد و به لحاظ‍‌ مادّى نیز زندگى خوبى براى آنان تأمین کرد.امّا کفران و تبدیل نعمت‌ها از سوى آنان به حدّى رسید که به جاى هارون،پیروى سامرى کردند و به جاى خداپرستى به گوساله‌پرستى روى آوردند تا آنکه خداوند که درباره‌ى آنان فَضَّلْتُکُمْ‌ عَلَى الْعالَمِینَ‌» ١فرموده بود،در اثر چنین رفتارهایى فرمود: باؤُ بِغَضَبٍ‌» ٢
از سنّت‌هاى ثابت الهى آن است که هر قوم و ملّتى،اعمّ‌ از مسلمانان و غیر مسلمان،اگر نعمت‌هاى الهى را تبدیل و تغییر دهند،دچار قهر الهى خواهند شد.چنانکه امروزه دنیاى پیشرفته به جاى بهره‌گیرى مفید از تکنولوژى و صنعت،دنیا را به آتش و فساد کشانده است. پیام‌ها: 
١-بررسى تاریخ و عبرت‌هاى آن لازم است. سَلْ‌ بَنِی إِسْرائِیلَ‌» 
٢-نعمت‌ها،مسئولیّت‌آورند و کوتاهى در آن کیفرآور. مَنْ‌ یُبَدِّلْ‌. شَدِیدُ الْعِقابِ‌»